تازه ترین رتبه بندی آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران نشان می دهد دانشگاههای علوم پزشکی شهیدبهشتی، تهران و شیراز به ترتیب برترین دانشگاههای آموزش پزشکی در کشور هستند.

نوبت دوم طرح رتبه بندی آموزش دانشگاهها (طرح راد 2) توسط معاونت آموزشی وزارت بهداشت در سال جاری اجرا شد و براساس آن دانشگاههای علوم پزشکی شهیدبهشتی، تهران، شیراز، تبریز و کرمان به ترتیب رتبه های اول تا پنجم را به خود اختصاص دادند.

در این رتبه بندی وضعیت دانشگاهها و دانشکده های  علوم پزشکی کشور در پنج حیطه توسعه آموزش، حاکمیتی، مدیریت آموزش، توسعه کیفی آموزش و حرکت در راستای برنامه­های کلان علمی کشور مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با 100 امتیاز (تراز شده) رتبه اول، تهران با 92.25 رتبه دوم، شیراز با 91.35 رتبه سوم، تبریز با 75.87 رتبه چهارم و کرمان با 75.28 امتیاز رتبه پنجم را در کل دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور کسب کردند.

 

 اهداف و مختصات مدل رتبه بندی

براساس گزارش نهایی این طرح بزرگ، در این رتبه بندی در طول سال 1394 با مشارکت کلیه دانشگاههای علوم پزشکی کشور داده های مورد نیاز جمع آوری شد. اهداف این رتبه بندی  شامل موارد زیر بودند:

1 . شناسایی نقاط ضعف و تلاش منسجم و هماهنگ با ستاد وزارت و دانشگاهها برای رفع موانع و مشکلات

2 . هدایت دانشگاهها به سمت اهداف کلان بخش آموزش عالی کشور و حرکت به سوی دستیابی به اهداف نقشه جامع علمی کشور

3 . افزایش روحیه همکاری در فضایی سالم و رقابتی برای سرعت بخشیدن به بالندگی دانشگاههای علوم پزشکی کشور در بخش آموزش

براین اساس مدل رتبه بندی مورد استفاده با در نظر گرفتن ویژگیهای زیر طراحی و مورد استفاده قرار گرفت:

1 . ساده و روان بود و برای اجرایی شدن نیاز به مقدمات پیچیده نداشت تا امکان انجام متواتر و سریع آن فراهم شده و بتوان نتایج لازم را از آن استخراج و در زمان مناسب از یافته ها استفاده کرد.

2 . مبتنی بر اصول و مستندات علمی و با استفاده از دانش روز این حوزه طراحی شده بود.

3 . تلاش شد تا مشارکتی باشد و همراهی ستاد وزارت و دانشگاهها را به حداکثر برساند.

4 . سعی شد تا مرحله بندی شده و باعث شود تا دانشگاهها افق آینده کار را نیز ببینند و در بستر زمان زیرساختهای ارتقایی خود را فراهم آورند.

5 . به فرآیندهای کلان پرداخته و در بستر این فرآیندها به ورودیها و خروجیها توجه شده بود. به این شکل با کاستن از جزئیات، استقلال دانشگاهها حفظ می شد.

6 . تلاش شده بود تا متناسب با مختصات کشور بوده و بحث ادغام و همچنین توجه به مبانی فرهنگی و اسلامی را به خوبی لحاظ نماید.

7 . در جهت افزایش انگیزه کاری دانشگاهها حرکت کرده و بشکلی استانداردسازی صورت گرفت که انگیزه دانشگاههای کوچک کشور از بین نرفته و در عین حال شان دانشگاههای پیشرو نیز در نظر گرفته شود.

                                                                                       

نتایج نهایی رتبه بندی

 در این رتبه بندی هرچند رتبه هاحائزاهمیت هستند ولی برای تفسیر دقیقتر،با نمرات ترازشده اختلاف بین دانشگاهها نشان داده می شود. نمرات ترازشده حاصل تقسیم نمره هر دانشگاه بر نمره بالاترین دانشگاه درآن شاخص یا حیطه و ضرب آن درعدد100 است.همچنین  رتبه های دور اول دانشگاهها نیز ارائه شده است تابستر مناسبی جهت مقایسه و ارزیابی تغییرات عملکرد هر دانشگاه بین دو دوره فراهم شود. این مقایسه از این جهت اهمیت دارد که می تواند پیشرفت، افت یاعدم پیشرفت هر دانشگاه رابه خوبی نشان دهد.

 1- توسعه کمی آموزش

در حیطه توسعه کمی آموزش؛ سه شاخص تعداد رشته ها و مقاطع موجود، نوگشایی شده و غیر معتبر در دانشگاه در سالمورد ارزیابی قرار گرفت.

در شاخص رشته ها و مقاطع نوگشایی شده ، توسعه رشته ها و مقاطع تحصیلی در دانشگاهها مورد بررسی قرار گرفت و براساس آن دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با امتیاز تراز شده 100 رتبه اول را کسب کرد و دانشگاههای ایران با 91.08 ، بابل با 81.19 ، مازندران با 76.01 و اراک با 75.75 رتبه دوم تا پنجم را به خود اختصاص دادند.

در شاخص رشته های موجود نیز که نشان دهنده بزرگی و توان مدیریت دانشگاه در حفظ وضعیت موجود است در کنار تلاش برای توسعه کمی دانشگاه حفظ دستاوردهای گذشته نیز مورد توجه قرار گرفت. براساس این شاخص دانشگاههای علوم پزشکی ایران با 100 امتیاز تراز شده، تهران با 93.69 ، شیراز با 92.36، شهیدبهشتی با 90.8 و اصفهان با 74.57 امتیاز به ترتیب در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفتند.

در نهایت براساس امتیاز کلی این حیطه که امتیاز شاخصهای رشته ها و مقاطع نوگشایی شده با وزن 60 و امتیاز رشته ها و مقاطع نوگشایی شده با وزن 40 با هم جمع شد؛ دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با امتیاز تراز شده 100 در جایگاه اول و دانشگاههای ایران با 98.26، شیراز با 72.41، بابل با 63.86 و تهران با 59.61 امتیاز به ترتیب در جایگاه دوم تا پنجم ایستادند.

2- حاکمیتی

در حیطه حاکمیتی که معرف شیوه کلی مدیریت آموزشی دانشگاه است شاخصهای برنامه محور بودن، مدیریت جلسات مرتبط با حیطه آموزش، شیوه اداره بودجه آموزشی، مدیریت جذب اعضای هیات علمی و ثبات مدیریت های آموزشی دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت.

براساس شاخص گزارش عملکرد سالیانه منطبق بر برنامه های آموزشی دانشگاههای بقیه ا... با 100 امتیاز، گناباد با 100 ، گلستان با 98.33، بابل با 95 و خراسان شمالی با 76.67 رتبه های برگزیده را به خود اختصاص دادند.

در ارزیابی شاخص جلسات شورای دانشگاه بعنوان محور تصمیم گیریهای دانشگاه که می تواند زمینه را برای شتاب بخشی و اتخاذ تصمیمات مناسب بخصوص در زمنیه آموزش فراهم آورد؛ دانشگاههای بقیه ا... با100، شاهد با 100، شاهرود با 100، شیراز با 80 و گناباد با 80 امتیاز در جایگاههای نخست قرار گرفتند.

براساس شاخص تعداد جلسات شورای آموزشی و شوراهای معادل بعنوان شاخصی برای تعیین میزان ارزش گذاری برای تفکر جمعی و انجام برنامه ریزی گروهی نیز؛ تعداد زیادی از دانشگاهها  ازجمله دانشگاههای ارومیه، بوشهر، بهزیستی و توانبخشی ، تهران، شهید بهشتی و سبزوار با 100 امتیاز جایگاه نخست را به خود اختصاص دادند.

ارزیابی شاخص تعداد جلسات رسمی معاون آموزشی دانشگاه نیز بعنوان شاخصی مناسب و قابل اندازه گیری از تعاملات دوطرفه بین ستاد و صف نشان داد که؛ تعدادی از دانشگاهها از جمله دانشگاه های اراک ، اردبیل، اصفهان، خراسان شمالی، تهران، شهید بهشتی و بقیه ا... با 100 امتیاز، جایگاه نخست را به خود اختصاص دادند.

در شاخص نحوه توزیع بودجه آموزشی دانشگاه وجود برنامه و معیارهای مشخص و امضای تفاهم نامه با مسوولان واحدهای تابعه مورد توجه قرار گرفت و دانشگاههای تهران با 100، اردبیل با 57.14 ، ایران با 57.14 ، بقیه ا... با 57.14 و تبریز با 57.14 امتیاز به ترتیب رتبه اول تا پنجم را کسب کردند.

براساس شاخص برنامه جذب اعضای هیات علمی که نگاه برنامه محور و بلند مدت در جهت حفظ هرم هیات علمی و تناسب بین اعضای هیات علمی بالینی و غیر بالینی مورد بررسی قرار گرفت؛ دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با 100 امتیاز ، اهواز با 94.74، تهران با 84.21، سمنان با 84.21 و کرمان با 84.21 امتیاز رتبه های اول تا پنجم را به ترتیب از آن خود ساختند.

شاخص دیگری که در این حیطه مورد بررسی قرار گرفت ثبات مدیریتی بود که با توجه به این که آموزش علوم پزشکی یک حیطه تخصصی است تجربه مدیران در اداره امور مربوط به آن از اهمیت ویژه ای برخورد است در این شاخص میانگین مدت مدیریت مدیران آموزشی و سابقه آنها در سمتهای مرتبط با آموزش بررسی شد؛ براین اساس دانشگاه های شاهد با 100، یزد با 87.2، گلستان با 84.95، بوشهر با 74.91 و کاشان با 73.56 به ترتیب اول تا پنجم شدند.

در نهایت برای محاسبه امتیاز کلی حیطه حاکمیت، امتیاز شاخصهای برنامه های بلند مدت و عملیاتی و گزارش عملکرد آموزشی متناسب با این برنامه (وزن10)، مدیریت جلسات شورای دانشگاه( وزن 15)، مدیریت شورای آموزشی و شوراهای هم تراز (وزن 15)، جلسات مدیریتی افراد کلیدی معاونت آموزشی با واحدهای محیطی(وزن 15)، شیوه مدیریت جذب هیات علمی (وزن15)، شیوه مدیریت بودجه آموزشی دانشگاه(وزن10) و ثبات مدیریت های آموزشی دانشگاه با توجه به تجربه و دانش تخصصی آنها (وزن20) جمع شد.

براساس امتیاز کلی این حیطه ؛ دانشگاه علوم پزشکی گلستان با امتیاز 100 ، شهیدبهشتی با 96.02، تهران با 92.63، شاهرود با 89.93 و یزد با 86.64 امتیاز به ترتیب رتبه اول تا پنجم در حیطه حاکمیت را کسب کردند.

3- مدیریت آموزش

در حیطه مدیریت آموزش بعنوان یکی از عینی ترین حیطه های مورد ارزیابی پیامدهای عینی حاصل از مدیریت آموزشی بررسی شد و  شاخصهایی نظیر وب سایتهای معاونت های آموزشی دانشگاهها در جهت رفع نیازهای دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارمندان، رعایت استانداردهای فنی، همسانی درونی نمرات دانشجویان در دروس تخصصی متعدد که نشان دهنده اعتبار نسبی ارزشیابی های پیشرفت تحصیلی دانشجویان است و قبولی دانشجویان در مقاطع بالاتر که حاکی از توانایی دانش آموختگان در رقابت در سطح ملی مورد ارزیابی قرار گرفت.

براساس شاخص شفافیت و روان بودن اطلاعات در وب سایت دانشگاهها؛ دانشگاههای شهیدبهشتی با 100 امتیاز، قم با 92.86، البرز با 92.86، ارتش با 85.71 و اردبیل با 85.71 در رتبه اول تا پنجم قرار گرفتند.

در ارزیابی شاخص اعتبار درونی نمرات امتحانی دانشجویان نیز دانشگاههای کاشان با 100 امتیاز، یزد با 95.56، تربت حیدریه با 95.03، یاسوج با 94.89 و گناباد با 90.46 امتیاز در جایگاه اول تا پنجم کشوری ایستادند.

بررسی شاخص قبولی دانشجویان در مقاطع بالاتر نیز نشان داد دانشگاههای جهرم با 100، کاشان با 76.9، بیرجند با 73.2، بوشهر با 71.3 و لرستان با 71.1 امتیاز به ترتیب اول تا پنجم شدند.

در نهایت براساس امتیاز کلی حیطه مدیریت آموزش که با در نظر گرفتن وزن 30 برای شاخص بررسی وب سایت معاونت های آموزشی، 35 برای انحراف معیار نمرات و 35 برای شاخص قبولی در مقاطع بالاتر محاسبه شد؛ دانشگاههای قم با 100، کاشان با 97.6، یاسوج با 95.3، شهیدبهشتی با 94.2 و رفسنجان با 90.7 در جایگاههای اول تا پنجم کشوری قرار دارند.

4- توسعه کیفی آموزش

در حیطه توسعه کیفی آموزشبه تلاش دانشگاهها برای بهبود وضعیت آموزشی و ارتقای سطح کیفی آموزشها پرداخته شده است. در این حیطه شاخصهای عملکرد مرکز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه، عملکرد آموزش مداوم، نقطه نظرات مدیران ارشد معاونت آموزشی وزارت درخصوص دانشگاهها، مدیریت جشنواره آموزشی شهیدمطهری در سطح دانشگاه، معرفی طرح های برتر کشوری و فعالیتهای خاص و ویژه منتخب دانشگاه با در نظر گرفتن میزان بدیع بودن و تاثیر آنها در ارتقا و رشد کیفی آموزش مورد ارزیابی قرار گرفت.

براساس شاخص فعالیتهای کلیدی مرکز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه برای ارتقای کیفی آموزش؛ دانشگاههای شیراز با 100، تهران با 99.56، گلستان با 97.05، شهیدبهشتی با 96.13 و اصفهان با 94.87 امتیاز رتبه های اول تا پنجم را کسب کردند.

در شاخص برگزاری برنامه های آموزش مداوم توسط دانشگاهها؛ دانشگاههای اصفهان با 100، مشهد با 53.01، شهیدبهشتی با 52.93، کردستان با 45.94 و تهران با 45.12 در جایگاه اول تا پنجم قرار گرفتند.

در ارزیابی شاخص نقطه نظرات معاونت آموزشی وزارت بهداشت نیز دانشگاههای تهران با 100، اصفهان با 95.25، شهیدبهشتی با 95.12، مشهد با 91.11 و کرمان با 87.64 امتیاز رتبه های اول تا پنجم را به دست آوردند.

شاخص بعدی برگزاری جشنواره آموزشی شهیدمطهری و المپیاد دانشجویی بود که نتایج حاصل از بررسی آن نشان داد؛ دانشگاههای تبریز با 100، اصفهان با 98.61، تهران با 93.06، شهیدبهشتی با 90.28 و مشهد با 86.11 امتیاز به ترتیب رتبه های اول تا پنجم را از آن خود کردند.

براساس شاخص فعالیت ویژه آموزشی نیز دانشگاههای تبریز با 100، شیراز با 100، کردستان با 100، ارتش با 95.65 و ارومیه با 95.65 امتیاز جزو 5 دانشگاه اول کشور بودند.

در ارزیابی امتیاز کلی حیطه توسعه کیفی آموزش به شاخصهای عملکرد مرکز مطالعات و توسعه آموزش(وزن50)، عملکرد آموزش مداوم( وزن 20)، نظرات مدیران ارشد معاونت آموزشی وزارت (وزن 15)، مدیریت جشنواره آموزشی شهیدمطهری و معرفی طرحهای برتر کشوری (وزن 10) و فعالیتهای خاص و ویژه منتخب دانشگاه با در نظر گرفتن میزان بدیع بودن و تاثیر آنها در ارتقا و رشد کیفی آموزش(وزن 5) داده شد که در نهایت براساس آن دانشگاههای اصفهان با 100، تهران با 88.9، شهیدبهشتی با 88.14، شیراز با 84.72 و مشهد با 81.1 در جایگاه اول تا پنجم قرار گرفتند.

5- برنامه های علمی کلان کشور

همه دانشگاهها لازم است برای رسیدن به اهداف بلندمدت آموزش پزشکی کشور در مسیر مشخص شده حرکت کنند. در این حیطه توجه دانشگاه به نقشه جامع علمی کشور و تلاش برای ایفای نقش موثر در دستیابی به اهداف آن، از طریق ارزیابی تعداد تفاهم نامه های بین المللی منعقده، تعداد دانشجویان و اعضای هیات علمی خارجی و توجه عمیق به مفاهیم اخلاق حرفه ای و تلاش برای تربیت دانشجویان در این راستا انجام گرفت.

براساس شاخص برنامه ریزی و اجرای دانشگاهی در راستای اهداف نقشه جامع علمی کشور؛ دانشگاههای شیراز با 100 ، مشهد با 88.42، تهران با 88.24، شهیدبهشتی با 65.72 و قم با 63.21 امتیاز به ترتیب رتبه اول تا پنجم بودند.

در شاخص اخلاق حرفه ای نیز دانشگاه شیراز با 100 امتیاز ، بقیه ا... با 98.61، تهران با 98.61، کرمان با 98.61 و ارومیه با 91.67 امتیاز به ترتیب اول تا پنجم شدند.

برای محاسبه امتیاز کلی حیطه برنامه های علمی کلان کشور امتیاز شاخص حرکت در راستای نقشه جامع علمی کشور و شاخص اخلاق حرفه ای با وزن مساوی با هم جمع شدند که براساس آن ؛ دانشگاههای شیراز با 100، تهران با 93.43، مشهد با 73.38، شهیدبهشتی با 68.28 و قم با 67.72 امتیاز به ترتیب رتبه اول تا پنجم را بدست آوردند.

 رتبه بندی کلی

براساس نتایج رتبه بندی کلی بعد از ترکیب امتیازات دانشگاههای علوم پزشکی کشور در پنج حیطه توسعه آموزش با وزن 20، حاکمیت با وزن 25، مدیریت آموزش با وزن 20، توسعه کیفی آموزش با وزن 20 و حرکت در راستای برنامه های کلان علمی کشور با وزن 15؛ دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی توانست با کسب 100 امتیاز تراز شده رتبه اول را در میان دانشگاههای علوم پزشکی کشور از آن خود کند.

همچنین بر اساس نتایج کلی این رتبه بندی؛ دانشگاه علوم پزشکی تهران با امتیاز 92.25 رتبه دوم، دانشگاه علوم پزشکی شیراز با امتیاز 91.35 رتبه سوم، دانشگاه علوم پزشکی تبریز با امتیاز 75.87 رتبه چهارم و دانشگاه علوم پزشکی کرمان با امتیاز 75.28 رتبه پنجم را در کل کشور کسب کردند.